Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
İLKOKUMA VE YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMİ
Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2004–2005 öğretim yılında denemeleri yapılarak, 2005–2006 öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere bir ilkokuma yazma öğretim programı tasarısını yürürlüğe koymuştur.
Programda ortaya konulmuş bulunan yöntem, “Ses Temelli Cümle Yöntemi” olarak adlandırılmıştır.
Ses Temelli Cümle Yönteminde ilk okuma-yazma öğretimi, dinleme, konuşma becerilerinden kopuk sadece okuma-yazma becerilerini geliştirme olarak değil Türkçe öğretiminin beş öğrenme alanı ile birlikte yürütülmektedir.
İlk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılması öğrencinin bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırmaktadır. Bu yönüyle Ses Temelli Cümle Yöntemi, yapılandırıcı öğrenme yaklaşımına uygun bir yöntemdir.
Türkçede her harf bir sesi karşıladığından bu yöntem Türkçenin ses yapısına uygundur.
Bu yöntem öğrencilerin duyduğu ve çıkardığı seslerin bilincine varmasını sağlamaktadır. Böylece öğrencilerin dil gelişimine (doğru telâffuz, akıcılık, sesleri ayırt etme vb.) katkıda bulunmaktadır.
Öğrencilerin bütün sesleri öğrenmesi, yazma sürecinde kelimeleri doğru yazmalarını sağlamaktadır.
Öğrenci yazı ile konuşma arasındaki benzerlikleri görmekte, yazının harflerin birleştirilmesiyle; konuşmanın ise seslerin birleştirilmesiyle yapıldığını anlamaktadır.
Öğrencilerin sözlü dilden yazılı dile geçmesini kolaylaştırmaktadır.
Bu yöntem ilk okuma-yazmayı öğrenme sürecinde öğrencilerin bireysel, zihinsel ve sosyal gelişimlerine katkı sağlamaktadır.
İlk okuma-yazma öğretiminde;
Öğrencinin ön bilgilerinden hareket edilmelidir.
Özellikle ve öncelikle anlamlı heceler elde edilmelidir.
Oluşturulacak hecelerde aşağıdaki ölçütlere dikkat edilmelidir.
Kolay okunması.
Dilde kullanım sıklığına sahip olması.
Anlamının açık ve somut olması.
Anlamı görselleştirilebilir olması (canlandırılabilir, resmedilebilir vb.).
İşlek hece yapısına sahip olması.
Kısa sürede cümlelere ulaşılmalıdır.
İmkânlar ölçüsünde görsellere başvurulmalıdır.
Somut ögelerden yararlanmaya ağırlık verilmelidir.
Hece tablosu hiçbir şekilde kullanılmamalıdır.
Öğrenilenlerin kalıcılığı sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinlikler kullanılabilir.
Yeni öğrenilenleri önceki öğrenilenlerle ilişkilendirme.
Öğrenci defterlerine yazma.
Okuma ve yazılanları sergileme.
Çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri yapma.
İlk okuma-yazmaya hazırlık
İlk okuma-yazmaya başlama ve ilerleme
Sesi hissetme ve tanıma
Sesi okuma ve yazma
Sesten heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
Metin oluşturma
Okuryazarlığa ulaşma
İlk okuma-yazma çalışmalarında dinleme, konuşma, okuma, yazma ve görsel okuma-görsel sunu birlikte ele alınmalıdır. Bütün çalışmalar, Türkçe öğretim programının 1. sınıf düzeyindeki kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik düzenlenmelidir.
İlk Okuma-Yazma Etkinlikleri
İlk okuma-yazma çalışmaları sırasında ele alınabilecek etkinlikler öneri niteliğindedir. Öğretmen bu etkinlikleri değiştirebileceği gibi tamamen farklı bir etkinlikte uygulayabilir.
Genel Hazırlık:
Öğrencileri sıralara yerleştirme
Kendinizi tanıtma
Öğrencilerinizin kendilerini tanıtmaları
Adları soyadları
Annesinin, babasının, kardeşlerinin adını söyleme
Neler yapmaktan hoşlandıkları
Sınıf ortamını tanıma
Sınıfta neler yapacaklarını tartışma
Sınıf içi kuralları belirleme
Sınıfta bulunan eşyaları inceleme
Çöp kutusunun yeri, kullanımı
Sıraların kullanımı
Tahtanın kullanımı
Kitaplıktan yararlanma
Tabela, pano, resim ve işaretleri inceleme
Okulun bölümlerini tanıma
Öğrencilerinizi tanıma
Sağlık
Kurallara uyumu
Arkadaşlarıyla uyumu
Öğrenme alışkanlıkları
Aileyi Hazırlama
Ailelere yöntem hakkında bilgi verme
Çalışmalara yardımcı olabilmek için onlardan neler yapmalarını istediğinizi açıklama
Okumaya Hazırlık:
Sınıf kitaplığından kitap seçme
Kitaplarını açma, sayfalarını çevirme, kapatma
Kısa masal, öykü, fıkra, tekerleme vb. öğrencilerinize okuma
Okunanların görsellerini yorumlama
Görselleri yorumlayarak kitabı anlatmak
Birlikte belirlenen bir kitabın içeriğini görsellerden tahmin etme
Tahminlerinin doğruluğunu sizin okumanız ardından kontrol etme
Yazmaya Hazırlık:
Küçük kasları hazırlama
Elma, armut toplma taklidi yapma
Direksiyon çevirme taklidi yapma
Parmak uçları ile koşan at taklidi yapma (yavaş, hızlı, çok hızlı)
Kalem Tutma
Çizgisiz kağıtlar üzerine keçeli kalemlerle, kalın uçlu boya kalemleriyle çizdirebilirsiniz.
Çizgi çalışmaları sırasında kalem tutuşlarını gözleyiniz.
Karalamalar yapma
Çember çizme
Tekerlek yapma
Kuş yuvası yapma
Labirent bulmacada yolu çizerek takip etme
Düzenli çizgiler çizme
Geniş satır aralıklarına veya çizgisiz kâğıtlara bu çizgileri çizdirebilirsiniz. Bu çizgileri çok fazla yinelemeyiniz. İki sayfa tutacak biçimde bu çalışmalara yer ayırabilirsiniz.
Yılan kıvrımını çizme
Yanyana tepeler çizme
Deniz dalgası çizme
Tanıtılacak ses ile ilgili drama yapılabilir,
Tanıtılacak ses ile ilgili tekerleme, şarkı söylenebilir,
Bilmece sorulabilir,
Tanıtılacak sesin geçtiği bir öykü ya da bir olay anlatılabilir,
ÖĞRENCILERIN ÖN BILGILERINI HAREKETE GEÇIRME :
Sesin geçtiği kelimelere örnekler vermeleri istenebilir,
Sesin nasıl üretildiği, kim ya da neyin bu sesi çıkardığı tartışılabilir,
Öğrencilerin adlarında bu sesin geçtiği örnekler bulunabilir,
GÖRSELLERDEN YARARLANARAK SESI HISSETME VE TANIMA:
Sesin geçtiği görsellere örnekler verilerek tanıtılan ses vurgulanır.
Öğrencilerden gösterilen görsellerde tanıtılan ses geçiyorsa sıralarına tıkırdamaları, geçmiyorsa herhangi bir ses çıkarmamaları istenebilir.
Bir dizi görsel arasından sesin geçtiği görseli belirlemeleri istenebilir.
Daha önce çalışılan ve sesin geçtiği görseller seçilerek sesin başta mı ortada mı ya da sonda mı geçtiğine karar vermeleri istenebilir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDIRME:
Söylenilen kelimede sesin geçip geçmediğini söylemeleri istenebilir,
Sesin geçtiği kelimelere kendilerinin örnekler vermeleri istenebilir,
Bir dizi görsel arasından tanıtılan sesin geçtiği görseli bulmaları istenebilir.
Gösterilen görselde sesin geçip geçmediğine karar vermeleri istenebilir.
Bu etkinlikler ile ilgili gözlem formu düzenleyerek işleyebilirsiniz.
Gözlem formuna bir örnek
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
1.
+
+
2.
+
+
3.
+
+
4.
+
+
5.
+
+
6.
+
+
7.
+
+
8.
+
+
…
….
…
Sesleri sembollerle ifade ettiğimizi açıklayarak etkinliklerde söylediğimiz bu sesi şimdi sembolleştireceğimizi belirtiniz. Siz tahtaya tanıtılan sesin harfini yazarken öğrencilerinizin izlemesini isteyin.
Tanıtılan harfi tahtaya büyükçe yazabilirsiniz,
Harfin yazılışını parmaklarını kullanarak havada yazıyormuş gibi taklit etmelerini isteyebilirsiniz,
Tahtaya çıkararak yazdığınız harfin üzerinden gitmelerini sağlayabilirsiniz,
Sıralarında, toprakta bu harfin yazılışını size göstermelerini isteyebilirsiniz,
Fotokopi yapma olanağınız varsa harfin üzerinden kalemleriyle defalarca yazabilecekleri düzenlemeler yapabilirsiniz,
Çizgisiz kağıtta renkli kalemlerle harfi defalarca yazmalarını isteyebilir, üretilenleri sınıfınızda sergileyebilirsiniz.
Sesi satır çizgilerine yazma:
Tahtada çizili bulunan satır çizgilerine bu harfin nasıl yapılacağını bitişik eğik yazıya uygun olarak yazınız ve öğrencilerinizin sizi izlemesini sağlayınız.
Tahtada öğrencilerinizin sizin örneğiniz üzerinden gitmelerini isteyebilirsiniz,
Fotokopi yaparak satır çizgilerine yazılmış kılavuz harfler üzerinden gitmelerini sağlayabilirsiniz,
Yazı defterlerine satır çizgilerinde yazmalarını isteyebilirsiniz.
Yazılan sesi farklı karakterlerle (dik temel harflerle) yazılmış metinler üzerinde buldurma:
Yazdıkları harfin kitaplarda farklı yazıldığını, ancak benzer olduğunu açıklayınız. Yazdıkları bu harfin kitaplarda nasıl yazılmış olabileceğini tahmin yoluyla bulmalarını isteyiniz.
Sınıf kitaplığından seçilen kitaplarda yazdıkları sesi bulmaları ve okumaları istenebilir,
Türkçe kitapları üzerinde bu işlem yapılabilir,
Gazete veya dergilerde benzer işlemi tekrarlatabilirsiniz,
Ölçme ve Değerlendirme:
Dikte çalışması ile söylenileni yazmalarını isteyebiliirsiniz,
Bir dizi sembol arasından söylenilen sesin harfini bulmalarını isteyebilirsiniz,
Dik temel harflerle yazılmış metinler üzerinde tanıtılan sesin harfini bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma çalışma tablosuna ele alınan sesi yazma ve okuma:
Resim
Resim
Bu tablo her bir ses grubu için üç adet yapılmalıdır. Biri sınıfta çalışmaları gösterecek nitelikte büyükçe yapılarak sergilenmelidir. Diğer ikisi bu tablonun küçük örnekleridir. Öğrencinin ve öğretmenin elinde olmalıdır. Öğrencideki deftere yapılabileceği gibi bir plastik dosya içine de konulabilir. Büyük tablo işlenirken öğrenci de kendi tablosunu işlemelidir. Bu tablo öğrenci tarafından evine taşınabilir nitelikte olmalı, aile bu tablo ile yapılan çalışmalar hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilecektir. Öğretmendeki örnek ise yapılacak çalışmaların planlanmasında yardımcı olacaktır.
Öğrenci gözlem formunu doldurma
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
Sesi okuyor, yazıyor
Sesin sembolünü bir dizi simge arasından seçiyor, okuyor.
1.
+
+
+
+
2.
+
+
+
+
3.
+
+
+
+
4.
+
+
+
+
5.
+
+
+
+
6.
+
+
+
+
7.
+
+
+
+
8.
+
+
+
+
…
….
….
….
…
Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışmalar arasından öğrencinin kendi seçtiği örneğini yerleştirme
Öğrenci çalışma dosyasının düzenlenmesi ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi ‘Türkçe Dersi Öğretim Programı Kılavuzunun’ 231. sayfasında bulabilirsiniz.
Çalışma dosyalarını sınıfınızda muhafaza ediniz.
Sizin kontrolünüzde olmak koşuluyla öğretim yılı içinde ailelerle yapılan toplantılarda çalışma dosyalarının incelenmesine izin veriniz.
Yapılan çalışmalar için öğrencilerinizle birlikte ölçütler geliştiriniz. Bu ölçütlere uygun olarak yapılan çalışmaları değerlendirebilirsiniz.
Hece, Kelime, Cümle ve Metin Oluşturma
Hece oluşturma
Öğrenilen ilk iki sesin ardından hece oluşturunuz.
Öğrenilenleri okuyup yazdırarak tekrar ediniz.
Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte önüne sesli harfi, arkasına sessiz harfi yazınız. Gösterdiğiniz tarafta yer alan sesi çıkarmalarını isteyiniz. Seri biçimde önce sesli harfi okumalarının hemen ardından sessiz harfin yazılı olduğu tarafı çeviriniz.
Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba sesli harfi okumalarını diğer gruptan sessiz harfi okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce sesli sonra sessiz harfi okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
Sesli harf önce gelmek koşuluyla harfleri tahtada yan yana bitişik yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
Üretilen heceyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
Hece ile çalışma
Hece anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir. Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
Heceyi daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe kitaplarında üretilen hece buldurularak okumaları istenebilir.
Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen heceyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.
Ölçme ve Değerlendirme:
Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri istenebilir,
Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni bulmaları istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma tablosuna yeni üretilen heceyi kaydediniz. Sizinle birlikte öğrencilerinizin de bu kaydı kendilerinde bulunan örneği üzerinde yapmalarını sağlayınız.
Resim
e
el
Resim
l
Öğrenci gözlem formunu doldurunuz.
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
Sesi okuyor, yazıyor
Sesin sembolünü tanıyor.
“el “
1.
+
+
+
+
+
2.
+
+
-
-
+
3.
+
+
+
+
+
4.
+
+
+
+
+
5.
+
+
+
+
+
6.
-
-
-
-
+
7.
+
+
+
+
+
8.
+
+
+
+
+
…
….
….
….
…
…
Öğrenci çalışma dosyasını işleyebilirsiniz.
Kelime ve cümle oluşturma
“ el “ hecesi örneğinde açık heceye geçiş için şu işlemlerin yapılması önerilmektedir.
“el “ hecesini okuyup, yazmalarını sağlayınız. Bu hecenin sonuna daha önce öğrendikleri “e” sesini getirerek ikisini birlikte okuma denemeleri yaptırınız.
el e ele el ele elele
Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte bir tarafına “el” bir tarafına “e” yazınız. Gösterdiğiniz tarafı okumalarını isteyiniz. Seri biçimde önce bir tarafı okumalarını hemen ardından diğer tarafı okumalarını sağlayınız.
Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba “ el “ okumalarını diğer gruptan “e” okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce “el “ hecesini ardından hemen “e” okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
Tahtada “ele” yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
Üretilen yeni kelimeyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
Yeni üretilen hece / kelime ile çalışma
Kelime anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir. Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
Örneğin “el ele” oluşturularak “oynaya oynaya gelin çocuklar; el ele, el ele verin çocuklar” şarkısı söylenebilir. El ele tutuşan çocukların resimleri yaptırılabilir.Görselleri kullanarak cümleler yapılabilir. Öğrencinin hayal gücünü kullanmasına izin verin. İki öğrenci resmi yan yana verilerek bu resimleri takip edecek biçimde “ el ele “ yazılabilir ve bu iki öğrenci resmine kendileri adlar vererek cümleler oluşturulabilir. Farklı bir resim de seçilebilir.
Burada nokta (.) kullanımı ile ilgili bir açıklama yapılabilir.
el ele.
Yeni öğrenileni daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe kitaplarında üretilen yeni kelime buldurularak okumaları istenebilir.
Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen yeni kelimeyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.
Ölçme ve Değerlendirme:
Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri istenebilir,
Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni bulmaları istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma tablosuna işleme
Öğrenci gözlem formlarını doldurma.
Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışma örneklerinden ekleyiniz.
Açık hece
“ ele” kelimesini okuyup yazmalarını sağlayınız.
Birkaç defa okuttuktan sonra “ le “ hecesini kapatarak “ e “harfini yalnız bırakınız. “ e “ sesini okutunuz. Tahtaya “ele” yazarak bir öykü oluşturabilirsiniz.
“ Havada gezen bir bulut varmış. Bu bulut gelmiş bizim yazdığımız yerde durmuş. Ne görünüyor çocuklar? Bulutun kapladığı yerde ne kaldı?
ele e le
Bir rüzgâr esmiş bulutu sürüklemiş, şimdide bakın nereyi kapattı? Şimdi ne görünüyor çocuklar?” Bu görünen tarafı nasıl okuyabiliriz sorusunu yönelterek okuma denemeleri yaptırınız.
E le
“e” sesini daha önce öğrenmişlerdi. “ele” içinde “e” kapatılarak geriye kalan okutulmaya çalışılır. Bu yapılan işlem doğru okuma yapılıncaya kadar tekrarlanır. “e” ve “le” ayrı ayrı yazılarak okunur.
“le“ hecesi ile ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapılabilir.
“ le “ hecesini tabloya yazınız. Öğrencilerin de kendi tablolarına yazmalarını sağlayınız.
Her yeni ses yukarıda sıralanan aşamalar izlenerek ele alınacaktır. Öğrenilen ses ile daha öncekiler kullanılarak yeni hece, kelime ve cümleler oluşturulmalıdır.
Büyük harflerin öğrenilmesi
“ a “ sesini yukarıda verilen sıraya uygun olarak ele alınız.
Önceki öğrenilen “ l “ sesi ile “ a “ sesini yanyana getirerek “ al “ kelimesini oluşturunuz.
“ al “ kelimesine “ a ” sesini ekleyerek “ ala “ kelimesini oluşturunuz.
“ ala “ kelimesinden “ la ” hecesini elde ediniz.
“ la “ hecesini kullanarak yeni kelimeler oluşturunuz. Bu kelimelerden yararlanarak cümleler yapınız.
Resim
e
el, ele, elele, ela
Resim
l
le, la, lale,
Resim
a
al,
Oluşturulan kelimeler arasında özel ad olan kelimelerden yararlanılarak büyük harf tanıtımı yapılabilir. “ Ela “ örneğinde büyük harfi aşağıdaki işlemleri uygulayarak kazandırabilirsiniz.
“ ela “ kelimesinin anlamı üzerinde durularak bu kelimenin aynı zamanda insan adı olduğu belirtilir. İnsan adlarının farklı yazıldığı açıklanarak insan adı olan “ ela” kelimesinin yazımı tahtada gösterilir.
“ ela” bir göz rengi
“ Ela” insan adı
Her iki kelime alt alta tahtada yazılarak “e” sesinin küçük ve büyük harf karşılıklarının ayırt edilmesini sağlayınız.
Öğrencilerinizin sizi izlemelerini isteyiniz ve tahtaya “ Ela” kelimesini yazınız.
Büyük harfin nasıl yazıldığı üzerinde alıştırmalar yaptırınız. Bağımsız olarak “Ela” kelimesinden hareketle “ E” nin yazımı üzerinde durabilirsiniz.
Öğrencilerinizin tahta üzerinde yazmalarını, kılavuz yazı üzerinde yazmalarını sağlayınız. Bu çalışmaların ardından satır çizgilerinde kelimeyi yazdırınız. “E “ harfıni bitişik yazı ile doğru biçimde yazmalarına dikkat ediniz.
Büyük harf tanıtımını “ lale “ kelimesinden hareketle “Lale” adından yararlanarak sürdürebilirsiniz. “ ata” kelimesinden hareketle “Ata” ismindeki büyük “ A “ harfini tanıtabilirsiniz.
Öneri ses grubunun tamamlanması
Resim
e
E
el, ele, elele, ela, Ela, et
Resim
l
L
le, la, lale, Lale
Resim
a
A
al, at, Ata, alet,
Resim
t
te, ta, tel, tat,
Öneri ses grubuna ait olan bu tablo yerinde kalacak şekilde ikinci öneri ses grubu için benzer başka bir tablo hazırlayınız. Bu oluşturacağınız yeni tablo tıpkı 1. tabloda yapılan uygulamalarda olduğu gibi işlenmelidir. Her yeni ses için 1. tablo ile bağlantılar kurularak bu tabloda oluşturulmuş hece ve kelimelerden yararlanılmalıdır.
Öneri Ses Grubunun tamamlanmasının ardından genel bir ölçme ve değerlendirme yapınız. Öğrenci gözlem formunu ve öğrenci çalışma dosyalarını işleyiniz.
Not : Öğrencilerinizin kendi adlarını bitişik eğik yazı ile defterlerine yazarak öğrenmelerini sağlayınız.
İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ
İLK OKUMA-YAZMA ÖĞRETİMİ
İlk Okuma-Yazmaya Hazırlık
İlk okuma-yazmaya hazırlık aşamasında genel hazırlık, okumaya ve yazmaya hazırlık olmak üzere üç tür çalışma yapılmalıdır.
Genel Hazırlık
Öğrencilerin sınıf ortamına, arkadaşlarına alışmaları için okulun ilk gününden itibaren onlara rahat iletişim kurabilecekleri bir ortam sunulmalıdır. Ayrıca sınıfını ve sırasını bulmaya, sınıfına, sırasına, arkadaşlarına ve öğretmenine de alışmaları için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalarda oyunlar, dramalar, şarkılar, bilmeceler birer araç olarak kullanılabilir. Böylece öğrencilerin, ilk okuma-yazma çalışmalarına yönelik olumlu tutum geliştirmeleri sağlanmalıdır.
Ayrıca öğrenciler çeşitli yönleriyle (görme, işitme, geçirdiği hastalıklar, aile ve sosyal durumu vb.) tanınmaya çalışılmalı, sınıf ortamının düzenlenmesinde ve ilk okuma-yazma öğretiminde bunlar dikkate alınmalıdır. Yapılacak çalışmalar hakkında aileler bilgilendirilmeli ve onların yardımları sağlanmalıdır. Düzenli aralıklarla çocukların gelişimi ve yapılması gerekenler hakkında bilgiler verilmelidir.
Okumaya Hazırlık
Oturma: İlk okuma-yazma çalışmalarında düşünce akışını artıran, anlamayı ve çalışmaları kolaylaştıran doğru oturma şekline dikkat edilmelidir. Öğrencilerin sırada yanlış oturmalarına ve eğilerek çalışmalarına izin verilmemelidir.
Kitap tutma ve açma:Öğrencilere kitabı nasıl tutmaları ve sayfaları nasıl açmaları gerektiği gösterilmelidir. Göz ile kitap arasındaki en uygun uzaklık sağlanmalıdır.
Görsel okuma:Okuma çalışmalarından önce öğrencilerin görselleri tanıma, anlama, yorumlama ve anlatma becerileri geliştirilmelidir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
Gördüğü bir resmi tanıma, diğerlerinden ayırt etme,
Görsellerde gördüğü ayrıntıları anlatma,
Söylenen kelimenin görsel karşılığını bulma,
Söylenen cümleye uygun resimleri bulma,
Sorulan bir soruyu görsellerden yararlanarak cevaplama,
Görsellerden yararlanarak hikâye oluşturma,
Görsellerden yararlanarak oluşturulan bir hikâyedeki kahraman, olay, yer, zaman hakkında konuşma.
Okumaya özendirme:Öğretmen, örnek okuma yaparak öğrencileri okumaya özendirmelidir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
Hikâye, masal, fıkra, şiir, şarkı, tekerleme vb. okuma.
Öğrencilerin resimli hikâyeleri okuyormuş gibi anlatmalarını sağlama.
Yazmaya Hazırlık
El hareketleri: Yazmaya başlamadan önce öğrencilerin çeşitli oyunlarla el kol kasları geliştirilmelidir. Bu çalışmalarla öğrencilerin kas esnekliği sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinlikler yapılabilir.
Parmakları kullanarak şarkılar söyleme. Örneğin, “sağ elimde beş parmak, sol elimde beş parmak...” şarkısının söylenmesi.
Parmak uçları ile sıra üzerine vurarak yağmur yağma sesinin çıkartılması (hafif yağmur, şiddetli yağmur, gök gürültüsü taklitleri).
Direksiyon çevirme hareketiyle sağa ve sola doğru dönüşler yapma.
Elma, armut toplama veya parmaklarını açıp kapatarak far yakıp söndürme taklidi yapma.
Boyama: Çeşitli boya kalemleriyle resim yapma etkinlikleri yapılabilir.
Kalem tutma:İlk okuma-yazma öğretimi açısından kalem tutmanın ayrı bir önemi bulunmaktadır. Öğrencilerin bu aşamada edinecekleri alışkanlıklar ömür boyu sürmektedir. Öğrencinin kalemi yanlış tutması, ellerinin çabuk yorulmasına neden olmakta ve güzel yazı yazmasını engellemektedir. Bunu önlemek için öğretmen her öğrencinin kalem tutuşunu gözlemelidir. Kalemi doğru tutma alışkanlığı kazanmalarını sağlamalıdır.
Serbest çizgi çalışmaları:Serbest çizgi çalışmaları bitişik eğik yazıya hazırlayıcı nitelikte olmalıdır. Öğrencilere çeşitli resimler yaptırılır. Yapılan bu çalışmalar çevrede görülen ve bilinen varlık ve nesnelerden örneklendirilerek öğrencinin çevresiyle bütünleşmesi ve yaptıklarını anlamlandırması bakımından önemlidir. Bu aşamada şu çalışmalar yapılabilir.
Karalama (kuş yuvası, çember, bulut yapma).
Sürekli ve eğik çizgiler çizme (dalga, yılan, halat vb.).
Düzenli çizgi çalışmaları:Bu aşamada yapılacak çizgi çalışmaları harfleri yazmaya hazırlık niteliğindedir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
İki çizgi tek aralıktan oluşan satır aralığına çizme. İki satır çizgisinin arası 2 cm olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralığına çizme. Dış iki çizgi arası 2 cm olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan standart yazı aralığında çalışma. Dış iki çizgi arası 1.3 cm olacak şekilde düzenlenmelidir.
İLK OKUMA-YAZMAYA BAŞLAMA VE İLERLEME
Bu aşamada sesi hissetme ve tanıma, sesi okuma ve yazma, sesten anlamlı heceler, kelimeler ve cümleler oluşturma ile metin oluşturma çalışmaları yapılmaktadır.
Sesi Hissetme ve Tanıma
Sesi hissetme ve tanıma aşaması tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesini sağlamaya yöneliktir. Bu aşamada aşağıdaki çalışma ve etkinlikler yapılmalıdır.
Kısa öyküler anlatma, drama yapma, tekerleme ya da şarkı söyleme gibi etkinliklerle ses hissettirilir.
Sesin geçtiği kelimelere örnekler buldurulur. Örneğin tanıtılan sesin hangi öğrencilerin adında bulunduğu, hangi bitki, hayvan veya eşya adında olduğu sorulabilir.
(Bu kelimeler söylenirken ilgili ses vurgulanır. Öğrenciler örnekler vermeye özendirilir.)
Görsellerden yararlanılarak sesi ayırt etme çalışmaları yapılır (Sesin bulunduğu ve bulunmadığı kelimelerin resimleri gösterilerek bu kelimelerde ilgili sesin geçip geçmediğini belirlemeleri istenir).
Sesi Okuma ve Yazma
Sesin yazıdaki sembolü olan harf aşağıdaki sıraya göre yazılmalı ve okunmalıdır.
Öğretmen tahtada bu harfin nasıl yazıldığını göstermeli ve öğrencilerle birlikte okumalıdır.
Alıştırma kitabındaki büyükçe çizilmiş harfin üzerinden öğrenciler ok yönünde defalarca giderek harfin yazılışına hazırlanmalıdır.
Öğrencilerin, satır aralıklarına (dört çizgi üç aralık) yazılmış harf örneklerinin üstünden kalemleriyle gitmeleri sağlanmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralarına öğrenciler harfleri yazmalı; ne yazdıkları sorularak harfin doğru yazımı ve seslendirilmesine özen gösterilmelidir.
Yazılması zor olan (a, A, k, y, g, G, f, ) harflerinden önce, bu harflerin yazımına yönelik hazırlayıcı çizgi çalışmaları yapılabilir.
Tablo 3: Ses Grupları Tablosu
Sesler alfabedeki sıralarına göre değil aşağıda verilen sıraya göre ele alınmalıdır. Ayrıca, gruplardaki seslerin yerleri değiştirilerek farklı gruplamalar da yapılabilir. Ses gruplarının düzenlenmesinde, harflerin yazım kolaylığı ve anlamlı hece (kelime) üretmedeki işlekliği dikkate alınmalıdır.
Büyük Harfler
Büyük harfler verilirken oluşturulan kelime ve cümlelerden yararlanılabilir. Bunun için özel adların yazım kuralından, cümleye büyük harfle başlama kuralından hareket edilebilir. Örneğin “ela” kelimesi üretildiğinde bu kelimenin farklı anlamları üzerinde durularak insan adı olan “Ela” kelimesinin yazım şekli gösterilmelidir. Elde edilen büyük harfin yazım şekli üzerinde durulmalıdır.
Bitişik yazıda C,Ç,I,İ,J,O,Ö,P,S,Ş,U,Ü,V,Z harflerinin büyük ve küçükleri benzerdir.
Bitişik eğik yazıda, harfler üstten bağlanır ve harflerin noktaları ve noktalama işaretleri kelime yazımı bittikten sonra konur.
Bitişik yazıda “F, N, P, V, T ” harfleri yazılış özelliği bakımından kendinden sonra gelen küçük harfle bağlanmaz. Büyük harf yazıldıktan sonra kalem kaldırılır.
Örnek : Fatma, Nevin, Papatya, Vatan, Temel
Bitişik yazı büyük harfleri ile kelime yazılırken harfler birleştirilmez .
Örnek : A N K A R A
Rakamlar
Rakamlar Matematik Dersi programının gerektirdiği zamanda verilmelidir. Ancak rakamların yazılışları ses öğretimi tamamlandıktan sonra gösterilmelidir.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0
Heceler Kelimeler ve Cümleler Oluşturma
İlk okuma-yazma öğretiminin en önemli aşaması heceler üretme; hecelerden kelimeler, kelimelerden de cümleler oluşturmadır. Bu aşamada aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır.
Verilen ilk iki sesin ardından bu seslerden hecelere ulaşılmalıdır.
Elde edilen hecelerle okuma ve yazma çalışmaları yapılmalıdır.
Verilen her yeni ses, önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilmeli yeni heceler ve kelimeler oluşturulmalıdır.
Her ses grubu tamamlandıktan sonra yapılan çalışmalar gözden geçirilmeli ve değerlendirilmelidir. Bir sonraki ses grubuna geçişte öğrencilerin daha önce verilenleri öğrenmiş olmalarına dikkat edilmelidir.
Sesler verildikçe üretilen heceler artacak bunlara bağlı olarak kelime ve cümle oluşturma süreci de kolaylaşacaktır. Bu süreçte elde edilen kelimelerden özel ad olanlar ile cümle başlarının yazımında büyük harf yazımı ve kullanımı eş zamanlı olarak verilmelidir.
Elde edilen kelime ve cümlelerin anlamları üzerinde durulmalıdır.
Öğrenciler, kelime ve cümle oluşturmaya özendirilmelidir. Oluşturulan kelime ve cümleler okunmalı, yazılmalıdır.
Metin Oluşturma
Öğrenilen kelimelerden, yeni cümleler, cümlelerden yararlanılarak metin oluşturulmalıdır. Metin yazdırılırken doğru yazma ve yazı estetiğine özen gösterilmelidir. Öğrenciler yazılarını dört çizgi üç aralıktan oluşan satır çizgilerine yazmalıdırlar. Ayrıca kendi oluşturdukları farklı metinleri okumaları teşvik edilmelidir.
Okur Yazarlığa Ulaşma
Bu aşama ilk okuma-yazma öğretim sürecinin son aşamasıdır. Serbest okuma-yazma aşaması da denilmektedir. Bu aşamada öğrencilerin şiirleri, tekerlemeleri, hikâyeleri ve okuma kaynaklarından seçtikleri metinleri sınıftaki arkadaşlarına okumaları sağlanmalıdır. Ayrıca kendilerini yazılı olarak ifade etmeleri ve yazılanları okuyarak paylaşmaları sağlanmalıdır. Yazılarını tek çizgili defter satırı üzerinde yazmalıdırlar.
Uygulamalar
“ e ” Sesi
Sesi Hissetme ve Tanıma
Bu aşamada tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesi sağlanmalıdır. Bunun için tanıtılacak ses ile ilgili aşağıdaki etkinlikler yaptırılmalıdır:
Canlandırma, tekerleme, şarkı, öykü vb. etkinliklerle “e” sesi hissettirilmelidir. Örneğin: Bebeğini uyutmaya çalışan bir anne canlandırılabilir. Annenin bu sırada söylediği “eee….eee….” sesi çıkarılır.
Öğretmenin söylediği kelimelerden, öğrencilerin “e” sesinin olduğu kelimeleri belirlemeleri ve başka örnekler vermeleri istenmelidir.
Örneğin; öğretmen “erik, etek, fare, kale, Emel, Ece, Elif vb.”
“e” sesinin olduğu ve olmadığı kelimelerin görsellerini kullanarak öğrencilerin sesi ayırt etmeleri sağlanmalıdır.
Adlarında “e” sesi geçen görsellerin altlarındaki kutuyu boyayınız.
Değerlendirme:
İçinde “ e “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kağıdı düzenlenmelidir. Öğrencilerden “ e “ sesinin geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
Sesi Okuma ve Yazma
Bu aşamada tanıtılacak sesin sembolü olan harfin yazımı için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır:
Ö
e
ğrencilerin harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini sağlayınız. Bunu yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler kullanılabilir.
Tanıtılan sesin sembolünü (harf) satır aralığına yazdırınız ve okutturunuz.
eeeeeeeeeeeeeeeeeee
eeeeeeee
eeeeeee
Değerlendirme: Tanıtılan “ e “ sesini bir dizi sembol içinden seçmelerini sağlayınız.
e * + e + *
* + * + *
“ l ” Sesi
Sesi Hissetme ve Tanıma
Bu aşamada tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesi sağlanmalıdır. Bunun için tanıtılacak ses ile ilgili aşağıdaki etkinlikler yaptırılmalıdır:
Canlandırma, tekerleme, şarkı, öykü vb. etkinliklerle “ l ” sesi hissettirilmelidir.
Örneğin:
Öğrencilerin bildiği bir şarkının melodisini “lal la lal la lal ...” şeklinde söyleyebilirsiniz.
Öğretmenin söylediği kelimelerden, öğrencilerin “ l ” sesinin geçtiği kelimeleri belirlemeleri ve başka örnekler vermeleri istenmelidir. Sessiz harflerin tanıtılmasında kelimelerde harfin aşamalı olarak sonda, ortada ve başta olduğu örnekler seçilmelidir.
Örneğin; “kol, gül, bal, zil, elma, kelebek, gelin, kale, limon, lale vb.”
“ l ” sesinin olduğu ve olmadığı kelimelerin görsellerini kullanarak öğrencilerin sesi ayırt etmeleri sağlanmalıdır.
Adlarında “l ” sesi geçen görsellerin altlarındaki kutuyu boyayınız.
Değerlendirme: İçinde “l “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kâğıdı düzenlenmelidir. Öğrencilerden “l “ sesinin geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
Sesi Okuma ve Yazma
l
Bu aşamada harfin yazımı için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır:
Harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini sağlayınız. Bunu yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler kullanılabilir.
lllllllllllllllllllllll
llllllllll
lllllllll
Sesten Hece ve Kelime Oluşturma
e
el
l
Önce “e ” ve ardından “ l ” sesleri yan yana getirilerek birlikte okunur. Bu süreçte şu işlemler yapılmalıdır.
“ e “ sesi tahtaya yazılarak öğrencilerden okumaları istenir. Harfi defterlerine yazmaları istenir.
“ l ” sesi tahtada yazılarak birkaç defa öğrencilere okutulur. Öğretmen, doğru seslendirme yapılabilmesi için örnek seslendirme yapmalıdır.
“ e ” ve “ l ” sesi yan yana getirilerek her ikisinin birlikte nasıl okunabileceği sorulur.
Öğrencilerin cevapları dikkate alınarak “el ” okunur ve yazılır. Öğretmen okumanın doğruluğunu kontrol etmeli, kendisi örnek okumalar yapmalıdır.
el el el el el el
el el el
el el el el
Değerlendirme: Oluşturulan kelimeyi öğrencilere yazdırınız ve okutunuz.
Kelime Üretme
Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlamaya yönelik etkinliklerin ardından aşağıdaki uygulama sırası izlenerek açık heceye ulaşılmalıdır.
ele
el
e
Bu süreçte şu işlemler yapılmalıdır:
“ el ” kelimesi gösterilerek öğrencilerden okumaları istenir.
“ e ” sesi gösterilerek okumaları istenir.
Önce “ el ” sonra “ e ” sesi aralarında boşluk bırakılmaksızın yazılarak oluşan yeni kelimenin nasıl okunabileceği sorulur.
Öğrencilerin okuma denemelerinin ardından doğru okumayı yaparak tekrarlamaları istenir. “ el ” kelimesine “ e ” sesi eklenerek oluşturulan yeni kelime hecelemeden okunmalıdır.
“ ele ” kelimesi birkaç defa okunarak yazılır.
Elde edilen kelimelerden yararlanarak cümle oluşturulabilir ve okutturulabilir. Cümleler oluşturulurken görsellerden yararlanılmalıdır. Örneğin:
el ele.
Öğrencilerinizden bu farklı isimler vermelerini isteyiniz.
Cümlenin anlamlı hale getirilmesinde şarkı, tekerleme ve görseller kullanılmalıdır.
El ele tutuşan çocukların resmi yapılabilir.
“El ele, el ele verin çocuklar “ şarkısı söylenebilir.
Değerlendirme: Öğrencilere “ ele “ kelimesini yazdırınız ve okutunuz.
!
Açık Heceye Ulaşma
“ ele ” kelimesinden yararlanarak le hecesine ulaşmak için aşağıdaki sıra takip edilmelidir.
“ ele ” kelimesini tahtaya yazınız. Öğrencilerinizin de defterlerine yazmalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesini okumalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesinde heceler vurgulu okunarak öğrencilerin bu heceleri hissetmelerini sağlayınız.
“ ele ” kelimesinde “ e “ açıkta kalacak şekilde “ le ” hecesinin üstü kapatılarak okumalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesinde “ e ” nin üstünü kapatarak “ le ” hecesinin nasıl okunabileceğini sorunuz. Okuma denemelerinin ardından sizden sonra tekrar etmelerini isteyerek “ le ” hecesini birlikte okuyunuz.
Farklı metinlerde bu hecenin geçtiği yerleri belirlemelerini, göstermelerini ve okumalarını isteyiniz.
“ el ” ve “ le ” hecelerini karıştırmamaları için aşağıdaki çalışmaları yaptırınız.
Karışık olarak verilen heceleri okumaları,
Söylenilen heceyi göstermeleri,
Söylenen heceleri yazmaları
Farklı metinlerde bu heceleri bulup okumaları sağlanabilir.
Metin oluşturma: Elde edilen kelimelerden yararlanarak cümle, cümlelerden metin oluşturunuz. Üretilenleri okumalarını ve yazmalarını sağlayınız.
Hece, Kelime ve Cümle Oluşturma
Ses
Hece
Oluşturma
Hece ve ses kaynaştırma
Kelime Oluşturma
Cümle Oluşturma Metin Oluşturma
“e ”
“l ”
“a ”
“t ”
e
el
l
a
al
l
a
at
t
e
et
t
el e = ele el
ele e, le le
al a = ala al
ala a, la la
at a = ata at
ata a, ta ta
et e = ete et
ete e, te te
ele
Not: Büyük harfler özel adlarla birlikte verilmelidir.
ela , Ela, E, e
at
ata, Ata A, a
atla
Cümleler oluştururken öğrencilerinizin adlarından yararlanabilirsiniz.
el ele.
Görsellerden yararlanabilirsiniz.
Ela al.
Ela at.
Tahmin yaptırabilirsiniz.
Ela ………atla.
“i ”
“n ”
i
il
l
e
en
n
a
an
n
i
in
n
il i = ili il
ili i li li
en e = ene en
ene e ne ne
an a = ana an
ana a na na
in i = ini in
ini i ni ni
eli,,
ile,
ali, Ali A, a
eti
ana
anne
anla
enli
neli
tane, taneli,
etli
teni,
elli,
Ali ile Ela
Ali ile Ela el ele.
Ali et al.
Ali at al.
Anne et al.
Ela elli tane al.
Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme, yapılan bütün çalışmaların bir parçası olarak düşünülmelidir. Hazırlık aşamasından başlayarak okur yazarlığa ulaşıncaya kadar bütün aşamalar değerlendirilmelidir. Öğretmen ilk okuma-yazma değerlendirme formunda yer alan değerlendirme başlıklarını temel alarak her öğrencinin gelişim düzeyini gösteren ayrıntılı değerlendirme formları hazırlamalıdır. Ölçme ve değerlendirme için aşağıda verilen okuma-yazma değerlendirme formlarından yararlanabilirsiniz.
YAZMA BECERİSİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
1. Yazı Düzeni
a. Dik
b. Eğik
c. Sola Yatık
ç.Düzensiz
2. Yazı Büyüklüğü
a. Büyük
b. Orta
c. Küçük
ç.Düzensiz
3. Satır Çizgilerine Yazma
a. Düzgün
b. Alta Kaymış
c. Üste Çıkmış
ç. Düzensiz
4. Kelimeler Arasındaki Açıklık
a. Bitişik
b.Normal
c. Çok Açık
ç.Düzensiz
5. Harflerin Yazılış Biçimi
a. Tam Yazılmış
b. Eksik Yazılmış
c.Kuralsız Yazılmış
ç.Düzensiz
6. Yazının Temizliği
a. Temiz
b. Normal
c. Çok Silinmiş
d.Düzensiz
Öğretmen: Tarih: İmza:
OKUMA BECERİSİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
1. Atlayarak Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece atlama
c. Kelime atlama
ç. Satır atlama
2. Ekleyerek Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece ekleme
c. Kelime ekleme
ç. Satır ekleme
3. Tekrarlayarak Okuma
a. Normal okuma
b.Harf-hece tekrarlama
c. Kelime tekrarlama
ç. Satır tekrarlama
4. İzleyerek Okuma
a. Normal okuma
b.Parmakla izleme
c. İki eliyle izleme
ç. Cetvel, kalem vb. izleme
5. Oturma Biçimi
a. Dik oturarak okuma
b. Öne eğik oturarak okuma
c. Geriye dayanarak okuma
ç. Öne arkaya gidip gelerek okuma
6. Okumada Ses Tonu
a. Yüksek
b. Alçak
c. Normal
ç.Düzensiz
7. Okuma Hızı
a. Çok yavaş
b. Yavaş
c. Normal
d. Hızlı
8. Okuma Kuralları
a. Noktada durma
b. Virgülde durma
c. Vurgu yapma
ç.Tonlama yapma
9. Nefes Kontrolü
a. Mırıltı çıkarma
b. Düzensiz nefes alıp verme
c. Okuma aralığı uzun
d. Normal Okuma
İLK OKUMA-YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Aşağıda yer alan formda değerlendirmelerinizi 1 (yapamıyor), ile 5 (mükemmel yapıyor) arasında bulunan değerleri dikkate alarak yapınız.
Öğretmen: Tarih: İmza:
Adı Soyadı:
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Duyduğu sesi ayırt etme
Görsellerle sesi eşleştirme
Sesi okuma
Sesi yazma
Seslerden hece oluşturma
Heceleri okuma
Heceleri yazma
Hecelerden kelimeler oluşturma
Kelimeleri okuma
Kelimeleri yazma
Kelimeleri görsellerle eşleştirme
Cümleler oluşturma
Cümleleri okuma
Cümleler yazma
Cümleleri görsellerle ifade etme
Metin oluşturma
Metin okuma
Kendini yazılı ifade etme
İlk Okuma-Yazma Öğretimi İle İlgili Türkçe (1-5)
Öğretim Programında Yer Alan Kazanımlar
Hazırlık
Dinlemeye hazırlık yapar.
Yazmaya hazırlık yapar.
Okumaya hazırlık yapar.
Sesi Hissetme ve Tanıma
Duyduğu sesleri ayırt eder.
Dinlediğine dikkatini yoğunlaştırır.
Seçici dinler.
Sesi Okuma ve Yazma
Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır.
Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanır.
Yankılayıcı okur.
Rehber yardımıyla okur.
Bitişik eğik yazı harflerini kurallarına uygun yazar.
Seslerden Heceler, Kelimeler ve Cümleler Oluşturma
Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak okur.
Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak yazar.
Yankılayıcı okur.
Rehber yardımıyla okur.
Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
Dikte etme çalışmalarına katılır.
Metin Oluşturma
Kelimeleri doğru telâffuz eder.
Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
Dikte etme çalışmalarına katılır.
Okur Yazarlığa Ulaşma
Bu aşamada 1. sınıf dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma-sunu kazanımlarının tümü kullanılmalıdır.
Tarih: 2019-05-16 20:51:41 Kategori: Eğitim-Öğretim
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Ses Temelli İlkokuma Ve Yazma Öğretim Yöntemi Nedir
Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, 2004–2005 öğretim yılında denemeleri yapılarak, 2005–2006 öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere bir ilkokuma yazma öğretim programı tasarısını yürürlüğe koymuştur.
Programda ortaya konulmuş bulunan yöntem, “Ses Temelli Cümle Yöntemi” olarak adlandırılmıştır.
Ses Temelli Cümle Yönteminin Özellikleri
Ses Temelli Cümle Yönteminin özellikleri şöyle sıralanabilir:Ses Temelli Cümle Yönteminde ilk okuma-yazma öğretimi, dinleme, konuşma becerilerinden kopuk sadece okuma-yazma becerilerini geliştirme olarak değil Türkçe öğretiminin beş öğrenme alanı ile birlikte yürütülmektedir.
İlk okuma-yazma öğretimine seslerle başlanması, seslerin birleştirilmesi ile anlamlı heceler, kelimeler oluşturulması ve cümlelere ulaşılması öğrencinin bilgileri yapılandırmasını kolaylaştırmaktadır. Bu yönüyle Ses Temelli Cümle Yöntemi, yapılandırıcı öğrenme yaklaşımına uygun bir yöntemdir.
Türkçede her harf bir sesi karşıladığından bu yöntem Türkçenin ses yapısına uygundur.
Bu yöntem öğrencilerin duyduğu ve çıkardığı seslerin bilincine varmasını sağlamaktadır. Böylece öğrencilerin dil gelişimine (doğru telâffuz, akıcılık, sesleri ayırt etme vb.) katkıda bulunmaktadır.
Öğrencilerin bütün sesleri öğrenmesi, yazma sürecinde kelimeleri doğru yazmalarını sağlamaktadır.
Öğrenci yazı ile konuşma arasındaki benzerlikleri görmekte, yazının harflerin birleştirilmesiyle; konuşmanın ise seslerin birleştirilmesiyle yapıldığını anlamaktadır.
Öğrencilerin sözlü dilden yazılı dile geçmesini kolaylaştırmaktadır.
Bu yöntem ilk okuma-yazmayı öğrenme sürecinde öğrencilerin bireysel, zihinsel ve sosyal gelişimlerine katkı sağlamaktadır.
Ses Temelli Cümle Yönteminin İlkeleri
İlk okuma-yazma öğretim sürecinde dikkat edilecek ilkeler şunlardır:İlk okuma-yazma öğretiminde;
Öğrencinin ön bilgilerinden hareket edilmelidir.
Özellikle ve öncelikle anlamlı heceler elde edilmelidir.
Oluşturulacak hecelerde aşağıdaki ölçütlere dikkat edilmelidir.
Kolay okunması.
Dilde kullanım sıklığına sahip olması.
Anlamının açık ve somut olması.
Anlamı görselleştirilebilir olması (canlandırılabilir, resmedilebilir vb.).
İşlek hece yapısına sahip olması.
Kısa sürede cümlelere ulaşılmalıdır.
İmkânlar ölçüsünde görsellere başvurulmalıdır.
Somut ögelerden yararlanmaya ağırlık verilmelidir.
Hece tablosu hiçbir şekilde kullanılmamalıdır.
Öğrenilenlerin kalıcılığı sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinlikler kullanılabilir.
Yeni öğrenilenleri önceki öğrenilenlerle ilişkilendirme.
Öğrenci defterlerine yazma.
Okuma ve yazılanları sergileme.
Çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri yapma.
Ses Temelli Cümle Yönteminin Aşamaları
Ses Temelli Cümle Yöntemine göre ilk okuma-yazma öğretimi aşağıdaki aşamalar izlenerek gerçekleştirilir.İlk okuma-yazmaya hazırlık
İlk okuma-yazmaya başlama ve ilerleme
Sesi hissetme ve tanıma
Sesi okuma ve yazma
Sesten heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturma
Metin oluşturma
Okuryazarlığa ulaşma
İlk okuma-yazma çalışmalarında dinleme, konuşma, okuma, yazma ve görsel okuma-görsel sunu birlikte ele alınmalıdır. Bütün çalışmalar, Türkçe öğretim programının 1. sınıf düzeyindeki kazanımların gerçekleştirilmesine yönelik düzenlenmelidir.
İlk Okuma-Yazma Etkinlikleri
İlk okuma-yazma çalışmaları sırasında ele alınabilecek etkinlikler öneri niteliğindedir. Öğretmen bu etkinlikleri değiştirebileceği gibi tamamen farklı bir etkinlikte uygulayabilir.
Genel Hazırlık:
Öğrencileri sıralara yerleştirme
Kendinizi tanıtma
Öğrencilerinizin kendilerini tanıtmaları
Adları soyadları
Annesinin, babasının, kardeşlerinin adını söyleme
Neler yapmaktan hoşlandıkları
Sınıf ortamını tanıma
Sınıfta neler yapacaklarını tartışma
Sınıf içi kuralları belirleme
Sınıfta bulunan eşyaları inceleme
Çöp kutusunun yeri, kullanımı
Sıraların kullanımı
Tahtanın kullanımı
Kitaplıktan yararlanma
Tabela, pano, resim ve işaretleri inceleme
Okulun bölümlerini tanıma
Öğrencilerinizi tanıma
Sağlık
Kurallara uyumu
Arkadaşlarıyla uyumu
Öğrenme alışkanlıkları
Aileyi Hazırlama
Ailelere yöntem hakkında bilgi verme
Çalışmalara yardımcı olabilmek için onlardan neler yapmalarını istediğinizi açıklama
Okumaya Hazırlık:
Sınıf kitaplığından kitap seçme
Kitaplarını açma, sayfalarını çevirme, kapatma
Kısa masal, öykü, fıkra, tekerleme vb. öğrencilerinize okuma
Okunanların görsellerini yorumlama
Görselleri yorumlayarak kitabı anlatmak
Birlikte belirlenen bir kitabın içeriğini görsellerden tahmin etme
Tahminlerinin doğruluğunu sizin okumanız ardından kontrol etme
Yazmaya Hazırlık:
Küçük kasları hazırlama
Elma, armut toplma taklidi yapma
Direksiyon çevirme taklidi yapma
Parmak uçları ile koşan at taklidi yapma (yavaş, hızlı, çok hızlı)
Kalem Tutma
Çizgisiz kağıtlar üzerine keçeli kalemlerle, kalın uçlu boya kalemleriyle çizdirebilirsiniz.
Çizgi çalışmaları sırasında kalem tutuşlarını gözleyiniz.
Karalamalar yapma
Çember çizme
Tekerlek yapma
Kuş yuvası yapma
Labirent bulmacada yolu çizerek takip etme
Düzenli çizgiler çizme
Geniş satır aralıklarına veya çizgisiz kâğıtlara bu çizgileri çizdirebilirsiniz. Bu çizgileri çok fazla yinelemeyiniz. İki sayfa tutacak biçimde bu çalışmalara yer ayırabilirsiniz.
Yılan kıvrımını çizme
Yanyana tepeler çizme
Deniz dalgası çizme
Sesi Hissetme ve Tanıma
TANITILACAK SESI ANLAMLI HALE GETIRME:Tanıtılacak ses ile ilgili drama yapılabilir,
Tanıtılacak ses ile ilgili tekerleme, şarkı söylenebilir,
Bilmece sorulabilir,
Tanıtılacak sesin geçtiği bir öykü ya da bir olay anlatılabilir,
ÖĞRENCILERIN ÖN BILGILERINI HAREKETE GEÇIRME :
Sesin geçtiği kelimelere örnekler vermeleri istenebilir,
Sesin nasıl üretildiği, kim ya da neyin bu sesi çıkardığı tartışılabilir,
Öğrencilerin adlarında bu sesin geçtiği örnekler bulunabilir,
GÖRSELLERDEN YARARLANARAK SESI HISSETME VE TANIMA:
Sesin geçtiği görsellere örnekler verilerek tanıtılan ses vurgulanır.
Öğrencilerden gösterilen görsellerde tanıtılan ses geçiyorsa sıralarına tıkırdamaları, geçmiyorsa herhangi bir ses çıkarmamaları istenebilir.
Bir dizi görsel arasından sesin geçtiği görseli belirlemeleri istenebilir.
Daha önce çalışılan ve sesin geçtiği görseller seçilerek sesin başta mı ortada mı ya da sonda mı geçtiğine karar vermeleri istenebilir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDIRME:
Söylenilen kelimede sesin geçip geçmediğini söylemeleri istenebilir,
Sesin geçtiği kelimelere kendilerinin örnekler vermeleri istenebilir,
Bir dizi görsel arasından tanıtılan sesin geçtiği görseli bulmaları istenebilir.
Gösterilen görselde sesin geçip geçmediğine karar vermeleri istenebilir.
Bu etkinlikler ile ilgili gözlem formu düzenleyerek işleyebilirsiniz.
Gözlem formuna bir örnek
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
1.
+
+
2.
+
+
3.
+
+
4.
+
+
5.
+
+
6.
+
+
7.
+
+
8.
+
+
…
….
…
Sesi okuma ve yazma
Sesi yazılışını öğrenme:Sesleri sembollerle ifade ettiğimizi açıklayarak etkinliklerde söylediğimiz bu sesi şimdi sembolleştireceğimizi belirtiniz. Siz tahtaya tanıtılan sesin harfini yazarken öğrencilerinizin izlemesini isteyin.
Tanıtılan harfi tahtaya büyükçe yazabilirsiniz,
Harfin yazılışını parmaklarını kullanarak havada yazıyormuş gibi taklit etmelerini isteyebilirsiniz,
Tahtaya çıkararak yazdığınız harfin üzerinden gitmelerini sağlayabilirsiniz,
Sıralarında, toprakta bu harfin yazılışını size göstermelerini isteyebilirsiniz,
Fotokopi yapma olanağınız varsa harfin üzerinden kalemleriyle defalarca yazabilecekleri düzenlemeler yapabilirsiniz,
Çizgisiz kağıtta renkli kalemlerle harfi defalarca yazmalarını isteyebilir, üretilenleri sınıfınızda sergileyebilirsiniz.
Sesi satır çizgilerine yazma:
Tahtada çizili bulunan satır çizgilerine bu harfin nasıl yapılacağını bitişik eğik yazıya uygun olarak yazınız ve öğrencilerinizin sizi izlemesini sağlayınız.
Tahtada öğrencilerinizin sizin örneğiniz üzerinden gitmelerini isteyebilirsiniz,
Fotokopi yaparak satır çizgilerine yazılmış kılavuz harfler üzerinden gitmelerini sağlayabilirsiniz,
Yazı defterlerine satır çizgilerinde yazmalarını isteyebilirsiniz.
Yazılan sesi farklı karakterlerle (dik temel harflerle) yazılmış metinler üzerinde buldurma:
Yazdıkları harfin kitaplarda farklı yazıldığını, ancak benzer olduğunu açıklayınız. Yazdıkları bu harfin kitaplarda nasıl yazılmış olabileceğini tahmin yoluyla bulmalarını isteyiniz.
Sınıf kitaplığından seçilen kitaplarda yazdıkları sesi bulmaları ve okumaları istenebilir,
Türkçe kitapları üzerinde bu işlem yapılabilir,
Gazete veya dergilerde benzer işlemi tekrarlatabilirsiniz,
Ölçme ve Değerlendirme:
Dikte çalışması ile söylenileni yazmalarını isteyebiliirsiniz,
Bir dizi sembol arasından söylenilen sesin harfini bulmalarını isteyebilirsiniz,
Dik temel harflerle yazılmış metinler üzerinde tanıtılan sesin harfini bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma çalışma tablosuna ele alınan sesi yazma ve okuma:
Resim
Resim
Bu tablo her bir ses grubu için üç adet yapılmalıdır. Biri sınıfta çalışmaları gösterecek nitelikte büyükçe yapılarak sergilenmelidir. Diğer ikisi bu tablonun küçük örnekleridir. Öğrencinin ve öğretmenin elinde olmalıdır. Öğrencideki deftere yapılabileceği gibi bir plastik dosya içine de konulabilir. Büyük tablo işlenirken öğrenci de kendi tablosunu işlemelidir. Bu tablo öğrenci tarafından evine taşınabilir nitelikte olmalı, aile bu tablo ile yapılan çalışmalar hakkında daha kolay bilgi sahibi olabilecektir. Öğretmendeki örnek ise yapılacak çalışmaların planlanmasında yardımcı olacaktır.
Öğrenci gözlem formunu doldurma
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
Sesi okuyor, yazıyor
Sesin sembolünü bir dizi simge arasından seçiyor, okuyor.
1.
+
+
+
+
2.
+
+
+
+
3.
+
+
+
+
4.
+
+
+
+
5.
+
+
+
+
6.
+
+
+
+
7.
+
+
+
+
8.
+
+
+
+
…
….
….
….
…
Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışmalar arasından öğrencinin kendi seçtiği örneğini yerleştirme
Öğrenci çalışma dosyasının düzenlenmesi ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi ‘Türkçe Dersi Öğretim Programı Kılavuzunun’ 231. sayfasında bulabilirsiniz.
Çalışma dosyalarını sınıfınızda muhafaza ediniz.
Sizin kontrolünüzde olmak koşuluyla öğretim yılı içinde ailelerle yapılan toplantılarda çalışma dosyalarının incelenmesine izin veriniz.
Yapılan çalışmalar için öğrencilerinizle birlikte ölçütler geliştiriniz. Bu ölçütlere uygun olarak yapılan çalışmaları değerlendirebilirsiniz.
Hece, Kelime, Cümle ve Metin Oluşturma
Hece oluşturma
Öğrenilen ilk iki sesin ardından hece oluşturunuz.
Öğrenilenleri okuyup yazdırarak tekrar ediniz.
Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte önüne sesli harfi, arkasına sessiz harfi yazınız. Gösterdiğiniz tarafta yer alan sesi çıkarmalarını isteyiniz. Seri biçimde önce sesli harfi okumalarının hemen ardından sessiz harfin yazılı olduğu tarafı çeviriniz.
Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba sesli harfi okumalarını diğer gruptan sessiz harfi okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce sesli sonra sessiz harfi okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
Sesli harf önce gelmek koşuluyla harfleri tahtada yan yana bitişik yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
Üretilen heceyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
Hece ile çalışma
Hece anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir. Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
Heceyi daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe kitaplarında üretilen hece buldurularak okumaları istenebilir.
Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen heceyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.
Ölçme ve Değerlendirme:
Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri istenebilir,
Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni bulmaları istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma tablosuna yeni üretilen heceyi kaydediniz. Sizinle birlikte öğrencilerinizin de bu kaydı kendilerinde bulunan örneği üzerinde yapmalarını sağlayınız.
Resim
e
el
Resim
l
Öğrenci gözlem formunu doldurunuz.
Öğrencinin adı soyadı
Sesin geçtiği kelimeler söylüyor.
Sesin geçtiği görselleri belirtiyor.
Sesi okuyor, yazıyor
Sesin sembolünü tanıyor.
“el “
1.
+
+
+
+
+
2.
+
+
-
-
+
3.
+
+
+
+
+
4.
+
+
+
+
+
5.
+
+
+
+
+
6.
-
-
-
-
+
7.
+
+
+
+
+
8.
+
+
+
+
+
…
….
….
….
…
…
Öğrenci çalışma dosyasını işleyebilirsiniz.
Kelime ve cümle oluşturma
“ el “ hecesi örneğinde açık heceye geçiş için şu işlemlerin yapılması önerilmektedir.
“el “ hecesini okuyup, yazmalarını sağlayınız. Bu hecenin sonuna daha önce öğrendikleri “e” sesini getirerek ikisini birlikte okuma denemeleri yaptırınız.
el e ele el ele elele
Bir kartona öğrencilerin görebileceği büyüklükte bir tarafına “el” bir tarafına “e” yazınız. Gösterdiğiniz tarafı okumalarını isteyiniz. Seri biçimde önce bir tarafı okumalarını hemen ardından diğer tarafı okumalarını sağlayınız.
Sınıfınızı iki gruba ayırarak bir gruba “ el “ okumalarını diğer gruptan “e” okumalarını isteyiniz. Sizin işaretinize uyarak önce “el “ hecesini ardından hemen “e” okutunuz. Bu işlemi bir kaç defa yineleyiniz.
Tahtada “ele” yazarak nasıl okunabileceğini sorunuz.
Onların deneyerek bulmalarına özen gösteriniz. Doğru okumayı yaptıklarında bir kaç kez okumayı tekrar ettiriniz.
Üretilen yeni kelimeyi defterlerine yazmalarını isteyiniz.
Yeni üretilen hece / kelime ile çalışma
Kelime anlamlı hale getirilmelidir. Bu amaçla resim yaptırılabilir. Canlandırma yaptırılabilir. Bir öykü oluşturulabilir. Şarkı söylenebilir.
Örneğin “el ele” oluşturularak “oynaya oynaya gelin çocuklar; el ele, el ele verin çocuklar” şarkısı söylenebilir. El ele tutuşan çocukların resimleri yaptırılabilir.Görselleri kullanarak cümleler yapılabilir. Öğrencinin hayal gücünü kullanmasına izin verin. İki öğrenci resmi yan yana verilerek bu resimleri takip edecek biçimde “ el ele “ yazılabilir ve bu iki öğrenci resmine kendileri adlar vererek cümleler oluşturulabilir. Farklı bir resim de seçilebilir.
Burada nokta (.) kullanımı ile ilgili bir açıklama yapılabilir.
el ele.
Yeni öğrenileni daha önce öğrenilenlerin arasından seçmeleri istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış öykü, masal, tekerleme veya Türkçe kitaplarında üretilen yeni kelime buldurularak okumaları istenebilir.
Dikte çalışması yaparak diğer öğrenilenlerle karışık olarak söylenen yeni kelimeyi doğru yazmaları kontrol edilebilir.
Ölçme ve Değerlendirme:
Önceki öğrenilenlerin arasından yeni üretilen heceyi göstermeleri istenebilir,
Sınıfın tabanına halkalar çizilerek bu halkalara öğrenilenler yazılabilir. Öğrencilerden söylenilen bilginin yer aldığı halkanın içine gidip durmalarını isteyebilirsiniz.
Karton veya bir kağıda yazılan öğrenilmiş bilgiler karışık olarak masanın üzerinde yerleştirilebilir. Bunların arasından yeni üretileni bulmaları istenebilir.
Dik temel harflerle yazılmış metinlerde yeni üretilen heceyi bulup göstermeleri ve okumaları istenebilir.
İlk okuma-yazma tablosuna işleme
Öğrenci gözlem formlarını doldurma.
Öğrenci çalışma dosyasına yapılan çalışma örneklerinden ekleyiniz.
Açık hece
“ ele” kelimesini okuyup yazmalarını sağlayınız.
Birkaç defa okuttuktan sonra “ le “ hecesini kapatarak “ e “harfini yalnız bırakınız. “ e “ sesini okutunuz. Tahtaya “ele” yazarak bir öykü oluşturabilirsiniz.
“ Havada gezen bir bulut varmış. Bu bulut gelmiş bizim yazdığımız yerde durmuş. Ne görünüyor çocuklar? Bulutun kapladığı yerde ne kaldı?
ele e le
Bir rüzgâr esmiş bulutu sürüklemiş, şimdide bakın nereyi kapattı? Şimdi ne görünüyor çocuklar?” Bu görünen tarafı nasıl okuyabiliriz sorusunu yönelterek okuma denemeleri yaptırınız.
E le
“e” sesini daha önce öğrenmişlerdi. “ele” içinde “e” kapatılarak geriye kalan okutulmaya çalışılır. Bu yapılan işlem doğru okuma yapılıncaya kadar tekrarlanır. “e” ve “le” ayrı ayrı yazılarak okunur.
“le“ hecesi ile ölçme ve değerlendirme çalışmaları yapılabilir.
“ le “ hecesini tabloya yazınız. Öğrencilerin de kendi tablolarına yazmalarını sağlayınız.
Her yeni ses yukarıda sıralanan aşamalar izlenerek ele alınacaktır. Öğrenilen ses ile daha öncekiler kullanılarak yeni hece, kelime ve cümleler oluşturulmalıdır.
Büyük harflerin öğrenilmesi
“ a “ sesini yukarıda verilen sıraya uygun olarak ele alınız.
Önceki öğrenilen “ l “ sesi ile “ a “ sesini yanyana getirerek “ al “ kelimesini oluşturunuz.
“ al “ kelimesine “ a ” sesini ekleyerek “ ala “ kelimesini oluşturunuz.
“ ala “ kelimesinden “ la ” hecesini elde ediniz.
“ la “ hecesini kullanarak yeni kelimeler oluşturunuz. Bu kelimelerden yararlanarak cümleler yapınız.
Resim
e
el, ele, elele, ela
Resim
l
le, la, lale,
Resim
a
al,
Oluşturulan kelimeler arasında özel ad olan kelimelerden yararlanılarak büyük harf tanıtımı yapılabilir. “ Ela “ örneğinde büyük harfi aşağıdaki işlemleri uygulayarak kazandırabilirsiniz.
“ ela “ kelimesinin anlamı üzerinde durularak bu kelimenin aynı zamanda insan adı olduğu belirtilir. İnsan adlarının farklı yazıldığı açıklanarak insan adı olan “ ela” kelimesinin yazımı tahtada gösterilir.
“ ela” bir göz rengi
“ Ela” insan adı
Her iki kelime alt alta tahtada yazılarak “e” sesinin küçük ve büyük harf karşılıklarının ayırt edilmesini sağlayınız.
Öğrencilerinizin sizi izlemelerini isteyiniz ve tahtaya “ Ela” kelimesini yazınız.
Büyük harfin nasıl yazıldığı üzerinde alıştırmalar yaptırınız. Bağımsız olarak “Ela” kelimesinden hareketle “ E” nin yazımı üzerinde durabilirsiniz.
Öğrencilerinizin tahta üzerinde yazmalarını, kılavuz yazı üzerinde yazmalarını sağlayınız. Bu çalışmaların ardından satır çizgilerinde kelimeyi yazdırınız. “E “ harfıni bitişik yazı ile doğru biçimde yazmalarına dikkat ediniz.
Büyük harf tanıtımını “ lale “ kelimesinden hareketle “Lale” adından yararlanarak sürdürebilirsiniz. “ ata” kelimesinden hareketle “Ata” ismindeki büyük “ A “ harfini tanıtabilirsiniz.
Öneri ses grubunun tamamlanması
Resim
e
E
el, ele, elele, ela, Ela, et
Resim
l
L
le, la, lale, Lale
Resim
a
A
al, at, Ata, alet,
Resim
t
te, ta, tel, tat,
Öneri ses grubuna ait olan bu tablo yerinde kalacak şekilde ikinci öneri ses grubu için benzer başka bir tablo hazırlayınız. Bu oluşturacağınız yeni tablo tıpkı 1. tabloda yapılan uygulamalarda olduğu gibi işlenmelidir. Her yeni ses için 1. tablo ile bağlantılar kurularak bu tabloda oluşturulmuş hece ve kelimelerden yararlanılmalıdır.
Öneri Ses Grubunun tamamlanmasının ardından genel bir ölçme ve değerlendirme yapınız. Öğrenci gözlem formunu ve öğrenci çalışma dosyalarını işleyiniz.
Not : Öğrencilerinizin kendi adlarını bitişik eğik yazı ile defterlerine yazarak öğrenmelerini sağlayınız.
İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ
İLK OKUMA-YAZMA ÖĞRETİMİ
İlk Okuma-Yazmaya Hazırlık
İlk okuma-yazmaya hazırlık aşamasında genel hazırlık, okumaya ve yazmaya hazırlık olmak üzere üç tür çalışma yapılmalıdır.
Genel Hazırlık
Öğrencilerin sınıf ortamına, arkadaşlarına alışmaları için okulun ilk gününden itibaren onlara rahat iletişim kurabilecekleri bir ortam sunulmalıdır. Ayrıca sınıfını ve sırasını bulmaya, sınıfına, sırasına, arkadaşlarına ve öğretmenine de alışmaları için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalarda oyunlar, dramalar, şarkılar, bilmeceler birer araç olarak kullanılabilir. Böylece öğrencilerin, ilk okuma-yazma çalışmalarına yönelik olumlu tutum geliştirmeleri sağlanmalıdır.
Ayrıca öğrenciler çeşitli yönleriyle (görme, işitme, geçirdiği hastalıklar, aile ve sosyal durumu vb.) tanınmaya çalışılmalı, sınıf ortamının düzenlenmesinde ve ilk okuma-yazma öğretiminde bunlar dikkate alınmalıdır. Yapılacak çalışmalar hakkında aileler bilgilendirilmeli ve onların yardımları sağlanmalıdır. Düzenli aralıklarla çocukların gelişimi ve yapılması gerekenler hakkında bilgiler verilmelidir.
Okumaya Hazırlık
Oturma: İlk okuma-yazma çalışmalarında düşünce akışını artıran, anlamayı ve çalışmaları kolaylaştıran doğru oturma şekline dikkat edilmelidir. Öğrencilerin sırada yanlış oturmalarına ve eğilerek çalışmalarına izin verilmemelidir.
Kitap tutma ve açma:Öğrencilere kitabı nasıl tutmaları ve sayfaları nasıl açmaları gerektiği gösterilmelidir. Göz ile kitap arasındaki en uygun uzaklık sağlanmalıdır.
Görsel okuma:Okuma çalışmalarından önce öğrencilerin görselleri tanıma, anlama, yorumlama ve anlatma becerileri geliştirilmelidir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
Gördüğü bir resmi tanıma, diğerlerinden ayırt etme,
Görsellerde gördüğü ayrıntıları anlatma,
Söylenen kelimenin görsel karşılığını bulma,
Söylenen cümleye uygun resimleri bulma,
Sorulan bir soruyu görsellerden yararlanarak cevaplama,
Görsellerden yararlanarak hikâye oluşturma,
Görsellerden yararlanarak oluşturulan bir hikâyedeki kahraman, olay, yer, zaman hakkında konuşma.
Okumaya özendirme:Öğretmen, örnek okuma yaparak öğrencileri okumaya özendirmelidir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
Hikâye, masal, fıkra, şiir, şarkı, tekerleme vb. okuma.
Öğrencilerin resimli hikâyeleri okuyormuş gibi anlatmalarını sağlama.
Yazmaya Hazırlık
El hareketleri: Yazmaya başlamadan önce öğrencilerin çeşitli oyunlarla el kol kasları geliştirilmelidir. Bu çalışmalarla öğrencilerin kas esnekliği sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki etkinlikler yapılabilir.
Parmakları kullanarak şarkılar söyleme. Örneğin, “sağ elimde beş parmak, sol elimde beş parmak...” şarkısının söylenmesi.
Parmak uçları ile sıra üzerine vurarak yağmur yağma sesinin çıkartılması (hafif yağmur, şiddetli yağmur, gök gürültüsü taklitleri).
Direksiyon çevirme hareketiyle sağa ve sola doğru dönüşler yapma.
Elma, armut toplama veya parmaklarını açıp kapatarak far yakıp söndürme taklidi yapma.
Boyama: Çeşitli boya kalemleriyle resim yapma etkinlikleri yapılabilir.
Kalem tutma:İlk okuma-yazma öğretimi açısından kalem tutmanın ayrı bir önemi bulunmaktadır. Öğrencilerin bu aşamada edinecekleri alışkanlıklar ömür boyu sürmektedir. Öğrencinin kalemi yanlış tutması, ellerinin çabuk yorulmasına neden olmakta ve güzel yazı yazmasını engellemektedir. Bunu önlemek için öğretmen her öğrencinin kalem tutuşunu gözlemelidir. Kalemi doğru tutma alışkanlığı kazanmalarını sağlamalıdır.
Serbest çizgi çalışmaları:Serbest çizgi çalışmaları bitişik eğik yazıya hazırlayıcı nitelikte olmalıdır. Öğrencilere çeşitli resimler yaptırılır. Yapılan bu çalışmalar çevrede görülen ve bilinen varlık ve nesnelerden örneklendirilerek öğrencinin çevresiyle bütünleşmesi ve yaptıklarını anlamlandırması bakımından önemlidir. Bu aşamada şu çalışmalar yapılabilir.
Karalama (kuş yuvası, çember, bulut yapma).
Sürekli ve eğik çizgiler çizme (dalga, yılan, halat vb.).
Düzenli çizgi çalışmaları:Bu aşamada yapılacak çizgi çalışmaları harfleri yazmaya hazırlık niteliğindedir. Bu amaçla şu çalışmalar yapılabilir.
İki çizgi tek aralıktan oluşan satır aralığına çizme. İki satır çizgisinin arası 2 cm olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralığına çizme. Dış iki çizgi arası 2 cm olmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan standart yazı aralığında çalışma. Dış iki çizgi arası 1.3 cm olacak şekilde düzenlenmelidir.
İLK OKUMA-YAZMAYA BAŞLAMA VE İLERLEME
Bu aşamada sesi hissetme ve tanıma, sesi okuma ve yazma, sesten anlamlı heceler, kelimeler ve cümleler oluşturma ile metin oluşturma çalışmaları yapılmaktadır.
Sesi Hissetme ve Tanıma
Sesi hissetme ve tanıma aşaması tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesini sağlamaya yöneliktir. Bu aşamada aşağıdaki çalışma ve etkinlikler yapılmalıdır.
Kısa öyküler anlatma, drama yapma, tekerleme ya da şarkı söyleme gibi etkinliklerle ses hissettirilir.
Sesin geçtiği kelimelere örnekler buldurulur. Örneğin tanıtılan sesin hangi öğrencilerin adında bulunduğu, hangi bitki, hayvan veya eşya adında olduğu sorulabilir.
(Bu kelimeler söylenirken ilgili ses vurgulanır. Öğrenciler örnekler vermeye özendirilir.)
Görsellerden yararlanılarak sesi ayırt etme çalışmaları yapılır (Sesin bulunduğu ve bulunmadığı kelimelerin resimleri gösterilerek bu kelimelerde ilgili sesin geçip geçmediğini belirlemeleri istenir).
Sesi Okuma ve Yazma
Sesin yazıdaki sembolü olan harf aşağıdaki sıraya göre yazılmalı ve okunmalıdır.
Öğretmen tahtada bu harfin nasıl yazıldığını göstermeli ve öğrencilerle birlikte okumalıdır.
Alıştırma kitabındaki büyükçe çizilmiş harfin üzerinden öğrenciler ok yönünde defalarca giderek harfin yazılışına hazırlanmalıdır.
Öğrencilerin, satır aralıklarına (dört çizgi üç aralık) yazılmış harf örneklerinin üstünden kalemleriyle gitmeleri sağlanmalıdır.
Dört çizgi üç aralıktan oluşan satır aralarına öğrenciler harfleri yazmalı; ne yazdıkları sorularak harfin doğru yazımı ve seslendirilmesine özen gösterilmelidir.
Yazılması zor olan (a, A, k, y, g, G, f, ) harflerinden önce, bu harflerin yazımına yönelik hazırlayıcı çizgi çalışmaları yapılabilir.
Tablo 3: Ses Grupları Tablosu
Sesler alfabedeki sıralarına göre değil aşağıda verilen sıraya göre ele alınmalıdır. Ayrıca, gruplardaki seslerin yerleri değiştirilerek farklı gruplamalar da yapılabilir. Ses gruplarının düzenlenmesinde, harflerin yazım kolaylığı ve anlamlı hece (kelime) üretmedeki işlekliği dikkate alınmalıdır.
Büyük Harfler
Büyük harfler verilirken oluşturulan kelime ve cümlelerden yararlanılabilir. Bunun için özel adların yazım kuralından, cümleye büyük harfle başlama kuralından hareket edilebilir. Örneğin “ela” kelimesi üretildiğinde bu kelimenin farklı anlamları üzerinde durularak insan adı olan “Ela” kelimesinin yazım şekli gösterilmelidir. Elde edilen büyük harfin yazım şekli üzerinde durulmalıdır.
Bitişik yazıda C,Ç,I,İ,J,O,Ö,P,S,Ş,U,Ü,V,Z harflerinin büyük ve küçükleri benzerdir.
Bitişik eğik yazıda, harfler üstten bağlanır ve harflerin noktaları ve noktalama işaretleri kelime yazımı bittikten sonra konur.
Bitişik yazıda “F, N, P, V, T ” harfleri yazılış özelliği bakımından kendinden sonra gelen küçük harfle bağlanmaz. Büyük harf yazıldıktan sonra kalem kaldırılır.
Örnek : Fatma, Nevin, Papatya, Vatan, Temel
Bitişik yazı büyük harfleri ile kelime yazılırken harfler birleştirilmez .
Örnek : A N K A R A
Rakamlar
Rakamlar Matematik Dersi programının gerektirdiği zamanda verilmelidir. Ancak rakamların yazılışları ses öğretimi tamamlandıktan sonra gösterilmelidir.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0
Heceler Kelimeler ve Cümleler Oluşturma
İlk okuma-yazma öğretiminin en önemli aşaması heceler üretme; hecelerden kelimeler, kelimelerden de cümleler oluşturmadır. Bu aşamada aşağıdaki çalışmalar yapılmalıdır.
Verilen ilk iki sesin ardından bu seslerden hecelere ulaşılmalıdır.
Elde edilen hecelerle okuma ve yazma çalışmaları yapılmalıdır.
Verilen her yeni ses, önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilmeli yeni heceler ve kelimeler oluşturulmalıdır.
Her ses grubu tamamlandıktan sonra yapılan çalışmalar gözden geçirilmeli ve değerlendirilmelidir. Bir sonraki ses grubuna geçişte öğrencilerin daha önce verilenleri öğrenmiş olmalarına dikkat edilmelidir.
Sesler verildikçe üretilen heceler artacak bunlara bağlı olarak kelime ve cümle oluşturma süreci de kolaylaşacaktır. Bu süreçte elde edilen kelimelerden özel ad olanlar ile cümle başlarının yazımında büyük harf yazımı ve kullanımı eş zamanlı olarak verilmelidir.
Elde edilen kelime ve cümlelerin anlamları üzerinde durulmalıdır.
Öğrenciler, kelime ve cümle oluşturmaya özendirilmelidir. Oluşturulan kelime ve cümleler okunmalı, yazılmalıdır.
Metin Oluşturma
Öğrenilen kelimelerden, yeni cümleler, cümlelerden yararlanılarak metin oluşturulmalıdır. Metin yazdırılırken doğru yazma ve yazı estetiğine özen gösterilmelidir. Öğrenciler yazılarını dört çizgi üç aralıktan oluşan satır çizgilerine yazmalıdırlar. Ayrıca kendi oluşturdukları farklı metinleri okumaları teşvik edilmelidir.
Okur Yazarlığa Ulaşma
Bu aşama ilk okuma-yazma öğretim sürecinin son aşamasıdır. Serbest okuma-yazma aşaması da denilmektedir. Bu aşamada öğrencilerin şiirleri, tekerlemeleri, hikâyeleri ve okuma kaynaklarından seçtikleri metinleri sınıftaki arkadaşlarına okumaları sağlanmalıdır. Ayrıca kendilerini yazılı olarak ifade etmeleri ve yazılanları okuyarak paylaşmaları sağlanmalıdır. Yazılarını tek çizgili defter satırı üzerinde yazmalıdırlar.
Uygulamalar
“ e ” Sesi
Sesi Hissetme ve Tanıma
Bu aşamada tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesi sağlanmalıdır. Bunun için tanıtılacak ses ile ilgili aşağıdaki etkinlikler yaptırılmalıdır:
Canlandırma, tekerleme, şarkı, öykü vb. etkinliklerle “e” sesi hissettirilmelidir. Örneğin: Bebeğini uyutmaya çalışan bir anne canlandırılabilir. Annenin bu sırada söylediği “eee….eee….” sesi çıkarılır.
Öğretmenin söylediği kelimelerden, öğrencilerin “e” sesinin olduğu kelimeleri belirlemeleri ve başka örnekler vermeleri istenmelidir.
Örneğin; öğretmen “erik, etek, fare, kale, Emel, Ece, Elif vb.”
“e” sesinin olduğu ve olmadığı kelimelerin görsellerini kullanarak öğrencilerin sesi ayırt etmeleri sağlanmalıdır.
Adlarında “e” sesi geçen görsellerin altlarındaki kutuyu boyayınız.
Değerlendirme:
İçinde “ e “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kağıdı düzenlenmelidir. Öğrencilerden “ e “ sesinin geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
Sesi Okuma ve Yazma
Bu aşamada tanıtılacak sesin sembolü olan harfin yazımı için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır:
Ö
e
ğrencilerin harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini sağlayınız. Bunu yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler kullanılabilir.
Tanıtılan sesin sembolünü (harf) satır aralığına yazdırınız ve okutturunuz.
eeeeeeeeeeeeeeeeeee
eeeeeeee
eeeeeee
Değerlendirme: Tanıtılan “ e “ sesini bir dizi sembol içinden seçmelerini sağlayınız.
e * + e + *
* + * + *
“ l ” Sesi
Sesi Hissetme ve Tanıma
Bu aşamada tanıtılacak sesin öğrenciler tarafından fark edilmesi sağlanmalıdır. Bunun için tanıtılacak ses ile ilgili aşağıdaki etkinlikler yaptırılmalıdır:
Canlandırma, tekerleme, şarkı, öykü vb. etkinliklerle “ l ” sesi hissettirilmelidir.
Örneğin:
Öğrencilerin bildiği bir şarkının melodisini “lal la lal la lal ...” şeklinde söyleyebilirsiniz.
Öğretmenin söylediği kelimelerden, öğrencilerin “ l ” sesinin geçtiği kelimeleri belirlemeleri ve başka örnekler vermeleri istenmelidir. Sessiz harflerin tanıtılmasında kelimelerde harfin aşamalı olarak sonda, ortada ve başta olduğu örnekler seçilmelidir.
Örneğin; “kol, gül, bal, zil, elma, kelebek, gelin, kale, limon, lale vb.”
“ l ” sesinin olduğu ve olmadığı kelimelerin görsellerini kullanarak öğrencilerin sesi ayırt etmeleri sağlanmalıdır.
Adlarında “l ” sesi geçen görsellerin altlarındaki kutuyu boyayınız.
Değerlendirme: İçinde “l “ sesinin geçtiği ve geçmediği resimlerden oluşan bir çalışma kâğıdı düzenlenmelidir. Öğrencilerden “l “ sesinin geçtiği resimleri belirlemeleri istenir.
Sesi Okuma ve Yazma
l
Bu aşamada harfin yazımı için aşağıdaki işlemler yapılmalıdır:
Harfin yazılış yönüne dikkat ederek üzerinden defalarca gitmelerini sağlayınız. Bunu yaparken keçeli kalem, boya kalemi vb. kalın uçlu kalemler kullanılabilir.
lllllllllllllllllllllll
llllllllll
lllllllll
Sesten Hece ve Kelime Oluşturma
e
el
l
Önce “e ” ve ardından “ l ” sesleri yan yana getirilerek birlikte okunur. Bu süreçte şu işlemler yapılmalıdır.
“ e “ sesi tahtaya yazılarak öğrencilerden okumaları istenir. Harfi defterlerine yazmaları istenir.
“ l ” sesi tahtada yazılarak birkaç defa öğrencilere okutulur. Öğretmen, doğru seslendirme yapılabilmesi için örnek seslendirme yapmalıdır.
“ e ” ve “ l ” sesi yan yana getirilerek her ikisinin birlikte nasıl okunabileceği sorulur.
Öğrencilerin cevapları dikkate alınarak “el ” okunur ve yazılır. Öğretmen okumanın doğruluğunu kontrol etmeli, kendisi örnek okumalar yapmalıdır.
el el el el el el
el el el
el el el el
Değerlendirme: Oluşturulan kelimeyi öğrencilere yazdırınız ve okutunuz.
Kelime Üretme
Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlamaya yönelik etkinliklerin ardından aşağıdaki uygulama sırası izlenerek açık heceye ulaşılmalıdır.
ele
el
e
Bu süreçte şu işlemler yapılmalıdır:
“ el ” kelimesi gösterilerek öğrencilerden okumaları istenir.
“ e ” sesi gösterilerek okumaları istenir.
Önce “ el ” sonra “ e ” sesi aralarında boşluk bırakılmaksızın yazılarak oluşan yeni kelimenin nasıl okunabileceği sorulur.
Öğrencilerin okuma denemelerinin ardından doğru okumayı yaparak tekrarlamaları istenir. “ el ” kelimesine “ e ” sesi eklenerek oluşturulan yeni kelime hecelemeden okunmalıdır.
“ ele ” kelimesi birkaç defa okunarak yazılır.
Elde edilen kelimelerden yararlanarak cümle oluşturulabilir ve okutturulabilir. Cümleler oluşturulurken görsellerden yararlanılmalıdır. Örneğin:
el ele.
Öğrencilerinizden bu farklı isimler vermelerini isteyiniz.
Cümlenin anlamlı hale getirilmesinde şarkı, tekerleme ve görseller kullanılmalıdır.
El ele tutuşan çocukların resmi yapılabilir.
“El ele, el ele verin çocuklar “ şarkısı söylenebilir.
Değerlendirme: Öğrencilere “ ele “ kelimesini yazdırınız ve okutunuz.
!
Açık Heceye Ulaşma
“ ele ” kelimesinden yararlanarak le hecesine ulaşmak için aşağıdaki sıra takip edilmelidir.
“ ele ” kelimesini tahtaya yazınız. Öğrencilerinizin de defterlerine yazmalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesini okumalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesinde heceler vurgulu okunarak öğrencilerin bu heceleri hissetmelerini sağlayınız.
“ ele ” kelimesinde “ e “ açıkta kalacak şekilde “ le ” hecesinin üstü kapatılarak okumalarını isteyiniz.
“ ele ” kelimesinde “ e ” nin üstünü kapatarak “ le ” hecesinin nasıl okunabileceğini sorunuz. Okuma denemelerinin ardından sizden sonra tekrar etmelerini isteyerek “ le ” hecesini birlikte okuyunuz.
Farklı metinlerde bu hecenin geçtiği yerleri belirlemelerini, göstermelerini ve okumalarını isteyiniz.
“ el ” ve “ le ” hecelerini karıştırmamaları için aşağıdaki çalışmaları yaptırınız.
Karışık olarak verilen heceleri okumaları,
Söylenilen heceyi göstermeleri,
Söylenen heceleri yazmaları
Farklı metinlerde bu heceleri bulup okumaları sağlanabilir.
Metin oluşturma: Elde edilen kelimelerden yararlanarak cümle, cümlelerden metin oluşturunuz. Üretilenleri okumalarını ve yazmalarını sağlayınız.
Hece, Kelime ve Cümle Oluşturma
Ses
Hece
Oluşturma
Hece ve ses kaynaştırma
Kelime Oluşturma
Cümle Oluşturma Metin Oluşturma
“e ”
“l ”
“a ”
“t ”
e
el
l
a
al
l
a
at
t
e
et
t
el e = ele el
ele e, le le
al a = ala al
ala a, la la
at a = ata at
ata a, ta ta
et e = ete et
ete e, te te
ele
Not: Büyük harfler özel adlarla birlikte verilmelidir.
ela , Ela, E, e
at
ata, Ata A, a
atla
Cümleler oluştururken öğrencilerinizin adlarından yararlanabilirsiniz.
el ele.
Görsellerden yararlanabilirsiniz.
Ela al.
Ela at.
Tahmin yaptırabilirsiniz.
Ela ………atla.
“i ”
“n ”
i
il
l
e
en
n
a
an
n
i
in
n
il i = ili il
ili i li li
en e = ene en
ene e ne ne
an a = ana an
ana a na na
in i = ini in
ini i ni ni
eli,,
ile,
ali, Ali A, a
eti
ana
anne
anla
enli
neli
tane, taneli,
etli
teni,
elli,
Ali ile Ela
Ali ile Ela el ele.
Ali et al.
Ali at al.
Anne et al.
Ela elli tane al.
Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme, yapılan bütün çalışmaların bir parçası olarak düşünülmelidir. Hazırlık aşamasından başlayarak okur yazarlığa ulaşıncaya kadar bütün aşamalar değerlendirilmelidir. Öğretmen ilk okuma-yazma değerlendirme formunda yer alan değerlendirme başlıklarını temel alarak her öğrencinin gelişim düzeyini gösteren ayrıntılı değerlendirme formları hazırlamalıdır. Ölçme ve değerlendirme için aşağıda verilen okuma-yazma değerlendirme formlarından yararlanabilirsiniz.
YAZMA BECERİSİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
1. Yazı Düzeni
a. Dik
b. Eğik
c. Sola Yatık
ç.Düzensiz
2. Yazı Büyüklüğü
a. Büyük
b. Orta
c. Küçük
ç.Düzensiz
3. Satır Çizgilerine Yazma
a. Düzgün
b. Alta Kaymış
c. Üste Çıkmış
ç. Düzensiz
4. Kelimeler Arasındaki Açıklık
a. Bitişik
b.Normal
c. Çok Açık
ç.Düzensiz
5. Harflerin Yazılış Biçimi
a. Tam Yazılmış
b. Eksik Yazılmış
c.Kuralsız Yazılmış
ç.Düzensiz
6. Yazının Temizliği
a. Temiz
b. Normal
c. Çok Silinmiş
d.Düzensiz
Öğretmen: Tarih: İmza:
OKUMA BECERİSİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Adı-Soyadı:……………………………… Numarası:………
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
1. Atlayarak Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece atlama
c. Kelime atlama
ç. Satır atlama
2. Ekleyerek Okuma
a. Normal okuma
b. Harf-hece ekleme
c. Kelime ekleme
ç. Satır ekleme
3. Tekrarlayarak Okuma
a. Normal okuma
b.Harf-hece tekrarlama
c. Kelime tekrarlama
ç. Satır tekrarlama
4. İzleyerek Okuma
a. Normal okuma
b.Parmakla izleme
c. İki eliyle izleme
ç. Cetvel, kalem vb. izleme
5. Oturma Biçimi
a. Dik oturarak okuma
b. Öne eğik oturarak okuma
c. Geriye dayanarak okuma
ç. Öne arkaya gidip gelerek okuma
6. Okumada Ses Tonu
a. Yüksek
b. Alçak
c. Normal
ç.Düzensiz
7. Okuma Hızı
a. Çok yavaş
b. Yavaş
c. Normal
d. Hızlı
8. Okuma Kuralları
a. Noktada durma
b. Virgülde durma
c. Vurgu yapma
ç.Tonlama yapma
9. Nefes Kontrolü
a. Mırıltı çıkarma
b. Düzensiz nefes alıp verme
c. Okuma aralığı uzun
d. Normal Okuma
İLK OKUMA-YAZMA ÖĞRETİM SÜRECİNİ DEĞERLENDİRME FORMU
Aşağıda yer alan formda değerlendirmelerinizi 1 (yapamıyor), ile 5 (mükemmel yapıyor) arasında bulunan değerleri dikkate alarak yapınız.
Öğretmen: Tarih: İmza:
Adı Soyadı:
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Duyduğu sesi ayırt etme
Görsellerle sesi eşleştirme
Sesi okuma
Sesi yazma
Seslerden hece oluşturma
Heceleri okuma
Heceleri yazma
Hecelerden kelimeler oluşturma
Kelimeleri okuma
Kelimeleri yazma
Kelimeleri görsellerle eşleştirme
Cümleler oluşturma
Cümleleri okuma
Cümleler yazma
Cümleleri görsellerle ifade etme
Metin oluşturma
Metin okuma
Kendini yazılı ifade etme
İlk Okuma-Yazma Öğretimi İle İlgili Türkçe (1-5)
Öğretim Programında Yer Alan Kazanımlar
Hazırlık
Dinlemeye hazırlık yapar.
Yazmaya hazırlık yapar.
Okumaya hazırlık yapar.
Sesi Hissetme ve Tanıma
Duyduğu sesleri ayırt eder.
Dinlediğine dikkatini yoğunlaştırır.
Seçici dinler.
Sesi Okuma ve Yazma
Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır.
Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanır.
Yankılayıcı okur.
Rehber yardımıyla okur.
Bitişik eğik yazı harflerini kurallarına uygun yazar.
Seslerden Heceler, Kelimeler ve Cümleler Oluşturma
Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak okur.
Seslerden heceler, hecelerden kelimeler, kelimelerden cümleler oluşturarak yazar.
Yankılayıcı okur.
Rehber yardımıyla okur.
Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
Dikte etme çalışmalarına katılır.
Metin Oluşturma
Kelimeleri doğru telâffuz eder.
Bütün yazılarını bitişik eğik yazı ile yazar.
Dikte etme çalışmalarına katılır.
Okur Yazarlığa Ulaşma
Bu aşamada 1. sınıf dinleme, konuşma, okuma, yazma, görsel okuma-sunu kazanımlarının tümü kullanılmalıdır.
Tarih: 2019-05-16 20:51:41 Kategori: Eğitim-Öğretim
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx